Een blik op de unieke tafelconstructie boven het CAB

In Cartesius bouwt Heddes Bouw & Ontwikkeling op dit moment in opdracht van MRP en Ballast Nedam Development aan Okinawa met 165 sociale huurwoningen van wooncorporatie Portaal, een ontwerp van EVA architecten en 246 vrije sector huurwoningen van CBRE Investment Management op het CAB naar een ontwerp van Mecanoo. Cartesius wordt een vooruitstrevende en uitnodigende stadswijk geïnspireerd op de Blue Zones, waar mensen samen langer gezond en gelukkig leven. Hier vind je het thuis dat bij je past, voor nu én in de toekomst, een thuis voor het leven. Cartesius is ontworpen met oog op gezondheid, duurzaamheid en natuur. Cartesius geeft iedereen positieve energie. In het monumentale CAB, dat wordt ontwikkeld tot 'de Huiskamer van de Wijk', kun je straks gaan genieten van verschillende voorzieningen met gezonde voeding, gezellige bijeenkomsten, en ontspannen activiteiten. Voor de woningen in Cartesius worden innovatieve bouwmethodes toegepast.

Unieke tafelconstructie

Richard Sok is projectleider en is vanaf de start betrokken bij de bouw van Cartesius. Richard: “Een gebouw bouwen is voor ons niet spannend, maar bij het CAB bouwen we door een bestaand monumentaal gebouw heen. Daar zit de uitdaging én het belang van een goede engineering. Onze bouwplaats bevindt zich in, op en rondom een monument. Wij bouwen hier een nieuw gebouw, boven een bestaand gebouw dat wordt herontwikkeld. Bij een reguliere bouwplaats werken we vanaf het zogenoemde maaiveld. Dat missen we hier, omdat dit wordt ingenomen door het CAB. Om dat te compenseren maken we een plateau onder ons gebouw dat de basis vormt voor de appartementen die erboven komen. Je kunt het vergelijken met een tafel. Wij bouwen de tafelpoten door het huidige gebouw heen. Daar bovenop komt een tafelblad en met daarop de nieuwe appartemeten. De tafelpoten, kolommen, zijn we nu aan het plaatsen.”

Prefab

Prefab betonnen I-kolommen en V-kolommen vormen de basis van de constructie en worden afgesteld met een speciaal verankeringssysteem. “We behandelen een betonnen kolom als een stalen kolom. Maar zetten nu wel een betonkolom van 15 ton schuin op ankers. Zonder dat er een hulpconstructie aan te pas komt, we draaien eigenlijk alleen een moertje aan,” vult Richard aan.

De kolommen komen in delen aan op de bouw met een ritme van 6 tot 8 stuks per dag en worden direct geplaatst in het werk, just in time. De krappe bouwlocatie biedt geen ruimte om kolommen op te slaan, legt Richard uit. “In het gebouw kan de kraanhaak niet komen. Voor de constructie is dat nu niet mogelijk.” Het plaatsen van alle kolommen neemt in totaal ongeveer 3 maanden in beslag. Waar wel ruimte voor is, dat zijn de HSB elementen. Dit zijn geprefabriceerde houten frames voor de gevels van de woningen. Deze elementen worden in de bestaande CAB-hal gemaakt en met dit proces onderzoeken we de mogelijkheid om nog naar duurzamer te bouwen. “Normaal worden de HSB elementen in de fabriek gemaakt en naar de bouwplaats vervoerd, maar we hebben hier een ‘straat’ gemaakt in de hal van het CAB om dit zelf te kunnen doen. Kortom, we hebben ons eigen HSB-fabriekje in de hal gevestigd. Dit biedt vooral op het gebied van efficiënt omgaan met transportbewegingen veel voordelen. Het is nogal een verschil of je een massief pak hout vervoert of HSB elementen met veel lucht. Onze bevindingen worden meegenomen in een grootschalig onderzoek met de Hoge School Utrecht naar verduurzaming bij binnenstedelijke bouw.”

Uitdaging

Alle steigers die nodig zijn om de tafel te maken zijn tot op de millimeter geëngineerd, zodat alles precies past. Vanaf een tijdelijk plateau wordt het tafelblad, de vloer, gemaakt. Compleet voorzien van isolatie, riolering, afvoeren, hemelwater, etc. Daarna wordt de werkvloer verwijderd en wordt de bestaande constructie in ere hersteld, maar dan een 2.0 versie met nieuwe functie. Als je een bouwplaats maakt in een monument heb je te maken met een uitdaging. Richard: “Het kan allemaal nét. Alles wat je maakt moet je extra engineeren en extra checken om zeker te weten dat het uitvoerbaar is. We bouwen door een bestaand gebouw heen, wat ook nog eens een monument is.” Begin december is verdieping 0 klaar, kortom het tafelblad. Daarna zullen de appartementen per verdieping getunneld worden opgetrokken. Het gebouw op het CAB wordt uiteindelijk 6 bouwlagen hoog en wordt afgewerkt met een duurzame bamboe gevel. Het CAB staat daarna klaar om verder te ontwikkelen en te renoveren, met behoud van haar historische waarde.

Over het CAB

Het CAB is oorspronkelijk gebouwd in de jaren 30 van de 20e eeuw en diende vanaf 1949 als het Centraal Autoherstel Bedrijf van de NS. Het was een bus- en autoremise en -werkplaats. De NS zette lang bussen in op momenten waarop haar treinen het vervoer niet kunnen uitvoeren. Hoe bijzonder dat in 2022 de eerste bi-directionele Hyundai IONIC5 de wereldwijde primeur had in het CAB.

Het oorspronkelijke CAB is ontworpen door de NS architect Sybold van Ravensteyn en heeft een rijke geschiedenis. Het gebouw is ontworpen met robuuste bakstenen muren, grote ramen en hoge plafonds, wat typerend is voor de industriële stijl van die tijd. De monumentale waarde van het CAB ligt niet alleen in zijn architectuur, maar ook in haar cultuurhistorische belang als onderdeel van het spoorwegnetwerk van Nederland. Het staat symbool voor de transitie van industrieel erfgoed naar moderne stedelijke ontwikkelingen. Mecanoo heeft als stedenbouwkundig- en landschapsarchitect van Cartesius het ontwerp voor het nieuwe CAB gemaakt. Het CAB wordt onmiskenbaar de blikvanger en het epicenter van Cartesius. Een echte ontmoetingsplek, een huis van de buurt met verschillende voorzieningen waar rondom verschillende eigentijdse mobiliteitsvormen hun plek gaan krijgen.

‍